Pytanie o genius loci jest fundamentalne dla rozważań o przemianach form urbanistycznych. Jakie cechy miast należy chronić, a które z form można bez żalu oddać na pastwę przemian? Pośredniej odpowiedzi na to pytanie udziela etologia, która pozwala – w pewnym sensie – wartościować piękno kształtowanej przestrzeni, obiektywizując je na gruncie zdobyczy ewolucji. „Piękne jest to, co czyni nas lepszymi” – jakkolwiek naiwnie brzmiałoby to stwierdzenie, można wykazać jego prawomocność w sensie filogenetycznym. Ab ovo więc: ewoluująca z biegiem ludzkich dziejów anatomia oka wyposażyła nasz „aparat optyczny” w strefową strukturę pola widzenia. Obserwowane formy są w procesie percepcji niejako rozdzielane pomiędzy odpowiednie strefy na siatkówce oka, dostarczając mózgowi zoptymalizowane dawki informacji, przygotowanych do obróbki – tzw. integracji sensorycznej. Części widzianych form, rzutowane przez soczewkę oka na jego siatkówkę precyzyjnie wypełniają poszczególne anatomiczne strefy pola widzenia. Efekt tego automatycznego rozkładu wywołuje różne odczucia estetyczne. Jeśli obserwowane formy są harmonijne, wówczas rezonują z posiadaną „w głębi duszy” intuicją formy idealnej. W ten sposób wywołują poczucie Kunstgenuss – estetycznej przyjemności i duchowego, chwilowego spełnienia. Ten mechanizm estetycznego rezonansu pozwala na ocenę jakości obserwowanych form. Jakości te nie ograniczają się wyłącznie do stwierdzenia lub nie abstrakcyjnej – i przez to uniwersalnej – wizualnej harmonii obowiązującej „wszędzie”, więc zarazem także i „nigdzie”. Mechanizm ten umożliwia odkodowanie „formalnego klimatu” – ducha konkretnego miejsca. Bowiem to właśnie odstępstwa od idealnej harmonii stanowią o charakterystycznym genius loci.